Ecdysis

Het eerste kado kwam trouwens helemaal niet van mij.

Gisteravond waren de "kinders" allebei hartstikke verkouden. Een sombere belofte voor de nacht. Het kado kwam van 12 uur tot 6 uur 15: een verjaardagstaart van stilte. Die werd in de ochtend ook nog eens afgemaakt met een enorme toef gekraai uit de respectievelijke kamertjes, waar gedrein de doordeweekse wijze van wakker worden is.

Het is feest.

De vrouw der vrouwen is vandaag jarig.

Dat leverde mij de afgelopen weken het volgende probleem: wat voor kado koop je voor de ander als de levens zo innig verweven zijn? Alles waar ik haar een plezier mee doe, doe ik mezelf ook een plezier mee. En als Calvinist voel ik me daar niet goed bij. Dus heb ik mijn hersens gepijnigd naar iets waar ik haar plezier mee doe en mezelf niet. De komende maanden ruikt ze dus niet zo lekker, vind ik.

Kan iemand Calvijn eens uitleggen dat dat dus niet handig is.

Tien jaar geleden bedacht ik dit gedicht op een Amsterdams terras.

De Jaren

Achter mij daar ligt "De Jaren"
En voor mij de twee waterwegen
Met ringen van de zachte regen
En strepen van het harde varen
De Amstel en een anonieme gracht

De man zei: "Wat had u gedacht?"
Ik denk:" Wil jij dat echt wel weten?"
Bestel een thee
En kopje twee
Zo heb ik daar een uur gezeten
Gedachten in het hoofd verward

De toekomst is dat uur gestart
Voor mij liggen nu de jaren
Na twee thee kan ik er weer tegen
De jaren zal ik laten wegen
Eerst wil ik ze gewoon ervaren


Na 10 jaar lijkt het zover. Het weer is er naar. Het wordt tijd voor een reisje naar Amsterdam.

Ik lees vooral logs van mensen die ik toch al ken. Ik houd er van dat we dankzij de logs in de echte gesprekken de trivia kunnen overslaan. We weten wat ons bezig houdt, dat hoeft niet eerst via gebabbel te worden afgetast.

Soms dwaal al surfend ik wat af en beland ik op logs van mensen die meerdere keren per dag iets interessants meemaken en dat met ons delen. Mensen die in staat zijn prachtig te textualiseren wat hun een kwartier geleden is overkomen. Ik kan dat niet. De omvorming van ervaring naar tekst duurt bij mij wat langer.

Geduld mensen, geduld.

Ik ben vader geworden toen mijn dochter werd geboren. Dat is niet verwonderlijk, maar de reikwijdte van die verandering heeft me altijd verbaasd.

Na een grootdeels doorwaakte nacht liep ik naar de bakker voor beschuit met muisjes. Voor de bakker op de stoep stond hippe jeugd, type skateboard, dreadlocks, wijde broek en grote tas. Van het type hip waar ik me in thuis zou hebben gevoeld tot de avond ervoor. Op de morgen dat mijn dochter haar eerste dag ontdekte, voelde ik me niet meer een mogelijke vriend maar een mogelijke vader.

Terug naar huis resoneerden achter in mijn hoofd twee worden: "ouwe zak". En het voelde goed.

Mijn vader was zo ziek dat hij bijna dood was. Dat is inmiddels zolang geleden dat hij er over kan vertellen. Ik vertel het in mijn woorden weer.

Terwijl de wereld om je heen ziet dat je dood gaat, denk jij het tegenovergestelde. In jouw ogen sterft de wereld om je heen, waarbij zelfs de herinnering aan haar bestaan eindigt. De kring van je bewustzijn wordt steeds nauwer, in omgekeerde volgorde van belang.
Eerst sterft de wijde wereld, dan het werk.
Dan sterven vrienden en familie.
Tenslotte sterven ook gezin en geliefde.
Als iedereen in jouw ogen is gestorven, ben je de enige die nog bestaat, klaar om je laatste adem uit te blazen.

Ik zit gewoon op de bank met kopje thee. Iets kijkwaardigs is net afgelopen.

*KNAL*

Bij Leinonlein loopt een straaltje bloed uit de mondhoek en zij heeft beide handen voor het linkeroog. Ik voel mijn wang tintelen en mijn neus staat een beetje scheef. Zojuist probeerde de reclameman via de kijkbuis me iets te verkopen en het lijkt nog het meest op een knal voor mijn kop. De hoeveelheid stupiditeit hij in 30 seconden televisie wist te proppen is fenomenaal en komt keihard aan.

Reclames die voelen als geestelijke aanranding. Vroeger voelde ik erna slechts onmacht. Leinonlein en ik besloten dan ook tot aksie. Dat werd "Dreklame-Lijst". Op die lijst komt het produkt waarvoor de aanprijzing bij ons tot geestelijke bloedingen en keuzingen leidde. Die komen er niet meer in. Het is niet substantieel, maar wel bevredigend.

Wil jij ook dergelijke bevrediging, doe als wij. Maak je eigen Dreklame-Lijst. Ga winkelen. Sta even stil bij de produkten op de lijst en laat ze liggen. Winkelen wordt weer leuk.

Voor ons betekent dat inmiddels wasmiddelen en hygienica uit de ramsj, maar voorlopig blijven de klachten binnen de perken. Mocht u last hebben van onze geur, u weet het is voor het goede doel.

Leuk eigenlijk dat jullie (weer) er zijn. Kom binnen.

Er zijn momenten dat ik geloof dat reclame te veel invloed op ons leven heeft.

Dus ik ben bij de supermarkt.... een mens moet eten nietwaar
Dus ik sta bij de kassa.... ik ben zo’n type dat betaalt
Dus ik heb trek.... er moest tenslotte gegeten worden
Dus ik leg een KitKat op de band, van het type Chunk.... van de Snickers af, waarom vertel ik later
Dus ik pak alles in, behalve de Chunk.... want die is “gelijk opeten”
Dus ik herinner me de reclame.... waarin geluid van Chunkbeet boom doet omvallen
Dus ik scheur het wikkel open.... waardoor een lullig stukje melkchocolade zich ontbloot
Dus ik klem de Chunk tussen de tanden.... handen nodig voor iets anders
Dus ik ontslot mijn fiets.... daarvoor dus
Dus ik bijt.... met het bijbehorende geluidje

Op de verlaten parkeerplaats gaat onmiddelijk het alarm van de zwarte Golf Cabrio snerpend af. Logisch, er vallen tenslotte ook bomen om van de Chunkbeet.

Dan volgt zo’n moment dat ik geloof dat reclame te veel invloed op ons leven heeft.

Er wordt in de wereld van het internet weinig over haarwater geschreven.

Buiten staan de kastanjebomen er bij alsof ze al drie herfststormen achter de rug hebben. Erg teleurstellend allemaal, na het beloftevolle lentegroen van de maanden daarvoor.

"Droogte" melden zij die hier tijdens de zomervakantie overwinterd hebben. Ik denk er het mijne van. Drie meter verder is een waterige sloot. Hoe moeilijk kan het zijn.

Zoals bedrijven en overheden hun wanpresteren legtimeren met "recessie", legitimeren bomen hun wanpresteren met "droogte". Verzin iets, weet je.

De vorige keer dat ik hem zag had hij hem nog niet.

Zijn pak was krijtstreep, volgens de laatste mode met extra tussenruimte. Jammer was dat de broek net iets te hoog was opgehesen en het shirt button-down was. Hij had de neiging zijn oksels achter de leuning van de stoel te haken, maar deed het steeds niet. Nieuw was de lok. Zijn grijze haar was in een zorgvuldige lok gekapt, tegen frivool aan.

De lok was een aanwinst, maar niet zijn grootste kwaliteit. Dat was zijn spreken: een stem met een kraakje, gecombineerd met een jengeltje voor in elke langzame zin. Toen ik hem voor het eerst ontmoette had ik continu het idee iets vreselijk fout te doen. Ik zocht naar aanwijzingen in de woorden die hij sprak, maar vond het niet. Het spreken bleef op omvangrijk falen wijzen, maar de woorden gaven geen enkele clou. Inmiddels weet ik beter. Ook als hij een soort enthousiasme ontwikkelt, klinkt hij getormenteerd. Het zet je wel aan het werk. Dat was de basis voor zijn succes.

Hij zette voor de smaltalk na afloop in op files. Zoals altijd riposteerde ik met “vouwfiets”. Hij keek geamuseerd, zonder de lichte minachting die ik soms ontmoet. Hij herstelde snel: “Ik zit tegenwoordig meestal in het buitenland. Hier kan je niet komen, maar Schiphol is ’s ochtends prima bereikbaar.” Bij de lift maakte hij alles goed. Hij schudde mijn hand stevig, keek me aan en sprak: "Haiko, tot ziens."

Zelfs mijn badge verried dat ik niet zo heette.

Zo'n 25 jaar terug gingen paps en mams, mijn zus en ik op vakantie naar een camping in Hodister in de Belgische Ardennen. En het was mooi.

Pas vond ik mezelf terug, staande op het veldje waar we toen ook stonden. Ik realiseerde ik me hoe vaak ik er over had gedroomd, zowel slapend als wakend. Hoe deze camping voor mij het archetype was geworden.

Op dat moment drukte iemand op de resetknop. En ik zag de actuele treurigheid van het lapje gras. De werkelijkheid verpletterde lomp de herinnering.

In de auto terug bedacht ik hoe nieuwe vakantiebestemmingen de onttovering van de oude voorkomen. En hoe in het leven van alledag het heden zich juist verbindt met elke herinnering, goed of slecht. En hoe schoon, in de zin van onbevuild, herinneringen zijn. En hoe onvermijdelijk de onzinnige vraag wordt: "Hoe was het dan echt?"

Op de achterbank sliepen zoon en dochter, naast mij schilde de vrouw der vrouwen en appeltje. En het was mooi.

Voorzichtig liet hij zich in zijn stoel zakken, nam de fles in zijn handen en liet zijn blik over het bekende etiket gaan. Het was zijn trofee, het bewijs van een productief leven als klerk bij Van Herwijnen Haarwater. Productiviteit die zijn hoogtepunt had in dat prachtige jaar 1947. Het jaar dat Van Herwijnen zelf aan zijn bureau kwam en zei:”Van Leeuwen…”

De herinnering werd ruw onderbroken. Uit de keuken klonk een stem, waarvan de schelle toon hem al jaren niet meer opviel: “Schat, wil je koffie?” Zo overbodig als de vraag was, was ook het antwoord. Hij mompelde wat en zakte terug in zijn herinnering.

“Van Leeuwen, kerel,” zei Van Herwijnen, “Van den Berg en jij hebben ook gezien dat het haarwater niet loopt. Ik heb je de afgelopen jaren in de gaten gehouden, Van Leeuwen. Jij kan dat weer vlot trekken.”

In die zomer broedde hij op de redding voor het haarwater. De productie van de snorpommade werd gestaakt, er moest snel iets gebeuren. Tussen hem en Van Herwijnen werd over haarwater gezwegen. Het bleef bij hun wederzijds gemompel op de eerste maandag van de maand om tien uur. Dan legde Van Leeuwen het mapje met de uitgetypte verkoopcijfers op de leren bureaulegger van Van Herwijnen. De stilte bevestigde slechts dat het lot van het haarwater in zijn vertrouwde handen lag.

Het was een warme nacht geweest in die grootse zomer. Hij lag te zweten en kon de slaap niet vatten. Zijn woelen ontlokte af en toe wat ontevredenheid uit de ander helft van het bed. Zijn dromen zonder slaap gingen in al hun onsamenhangendheid alleen over haarwater. Opeens zat hij rechtop, knipperde even tegen de streep licht door de gordijnen en fluisterde de woorden zacht voor zich uit:” Van Herwijnen op zijn kop, Van Herwijnen op zijn kop.” Hij klom uit bed, ging de trap af en knielde naast het kastje in de gang. Hj scheurde een strookje van het dagblad, pakte een potlood uit het laatje en schreef op de strook: “Van Herwijnen op zijn kop”.

Zoals elke zondagmiddag stokte hier de herinnering. Zijn blik ging over de nieuwe Opel Kaptein van de buurman. Zijn vrouw kwam binnen met het beloofde kopje koffie met twee scheppen en een scheutje en het kaakje in de rand. Hij zette de fles haarwater op tafel, precies midden op de glasplaat boven het gehaakte kleedje. Hij roerde in zijn koffie en nam een tevreden slok.

Die dag was hij vroeg op de zaak geweest. Van den Berg was direct overtuigd dat dit de verkoop van het haarwater verbeteren kon. Ze hadden het samen uitgewerkt en om half elf was hij de kamer van Van Herwijnen binnen gelopen. Hij had eerst nog hakkelend, maar steeds vloeiender het idee uitgelegd. Van Herwijnen had geknikt en een aanzienlijk bedrag genoemd waarmee ze aan de slag konden.

Hij zag nu dat de buurman de klapstoeltjes in de Kaptein laadde voor hun wekelijkse toertochtje. Hij nam de fles weer in zijn handen. Hoewel de dop over de jaren beschadigd was geraakt stond de fles nog steeds fier rechtop als je hem er op zette. “Van Herwijnen op zijn kop”, mompelde hij zacht.

In de weken die volgden hadden Van den Berg en hij de nieuwe fles en etiketten getekend en besteld en opdracht gegeven voor het aanpassen van de vulmachines. Ook de platen voor in de krant hadden zij samen ontwikkeld. Vijf foto’s met ferme heren met glanzende haren. Daaronder in krullende letters, scheef van linksonder naar rechtsboven “Van Herwijnen op zijn kop”. Ter linker zijde het beeldmerk van Van Herwijnen. Ter rechter zijde een afbeelding van de fles die op zijn dop stond.

De kennissenkring van Van den Berg bleek voldoende toonbare mannen te bevatten en met vijf vrinden hadden ze op zaterdagmiddag een borrel gedronken om kennis te maken en te keuren. Een week later kwam een niet op dagen, een vervelende situatie aangezien in het dagblad vijf kwart pagina's waren gereserveerd. De woorden van Van den Berg klonken als elke zondag door zijn hoofd: “Van Leeuwen, kerel, jij mag er toch ook zijn. Als we jou nu eens op de vijfde zetten.”

Terwijl zijn ogen over de plaat aan de muur gleden, gleden zijn gedachten over Van den Berg en de avond die volgde op het maken van de foto’s. Hij legde zijn handen met de fles in zijn schoot om de welving in zijn kruis te verbergen. “Nog een kopje”, klonk het uit de keuken.

Toen de buren wegreden, stond hij zwijgend op legde zijn wang tegen de koude ruit. Hij kon nog net zien hoe ze de hoek om reden.